Ukaz czerwcowy cara Aleksandra II z 5 VI 1862 znosił nadzwyczajne podatki żydowskie, uchylał ograniczenia i zakazy zamieszkiwania Żydów w miastach i wsiach, gwarantował równe z chrześcijanami prawa w sądach, nadawał im prawo nabywania dóbr ziemskich i pozwalał na swobodny wybór zawodu.

Odezwa Rząd Narodowy do Braci Izraelitów, wydana w Krakowie 23 II 1846 r. przez władze rewolucyjnego Rządu Narodowego. Był to pierwszy dokument na ziemiach polskich, który w trybie rewolucyjnym znosił bariery stanowe, dzielące ludność żydowską od innych mieszkańców kraju. W efekcie ok. 500 Żydów wstąpiło do oddziałów powstańczych.

Artur Szyk, Śmierć legionisty Bronisława Mansperla w bitwie pod Kuklami na Wołyniu w 1915 r. Porucznik I Brygady Legionów Piłsudskiego, kawaler Virtuti Militari, symbolizuje postawę polskich Żydów w obliczu decydującej batalii o niepodległą Polskę.

Henryk Wohl (1836-1907), zwolennik asymilacji, działacz niepodległościowy, Dyrektor Skarbu w Rządzie Narodowym. Za udział w powstaniu styczniowym został zesłany na Syberię, gdzie przebywał do roku 1882.

F. K. Dietrich wg J. Głowackiego, Straż Bezpieczeństwa żydowska, 1831. W powstaniu listopadowym Żydzi służyli w oddziałach paramilitarnych: najbardziej zasymilowani w polskiej Gwardii Narodowej, mniej zasymilowani (nie chcieli golić bród) w Gwardii Miejskiej, a ubodzy w Straży Bezpieczeństwa. Żydowscy żołnierze i pojedynczy oficerowie, z których trzech odznaczono Virtuti Militari, walczyli w regularnych oddziałach frontowych.

) Manifestacyjny pogrzeb ofiar pogromu w Wilnie, 1905. Wspólny protest socjaldemokratów polskich, rosyjskich i żydowskich przeciwko pogrom Żydów.

Przedstawiciele społeczności żydowskiej Dęblina witają chlebem i solą Naczelnego Wodza Marszałka Józefa Piłsudskiego, po oswobodzeniu miasta i twierdzy od bolszewików w 1920 r. W okresie wojny polsko bolszewickiej 1919-1920 w szeregach Wojska Polskiego również walczyli i ginęli żydowscy oficerowi i żołnierze.

Poświęcenie sztandaru Związku Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski, Przemyśl, 2 września 1934.

Juliusz Kossak, Pułkownik Berek Joselewicz (1764-1809). Uczestnik insurekcji kościuszkowskiej 1794 i organizator izraelickiego oddziału, następnie oficer Legionów Dąbrowskiego. Zginął w bitwie pod Kockiem jako szef szwadronu pułku strzelców konnych.

Po upadku Rzeczypospolitej milionowa społeczność polskich Żydów pod rządami państw zaborczych była pozbawiona podstawowych praw, a ponadto płaciła większe niż inni podatki. Dopiero od połowy XIX wieku, w wyniku odgórnych działań władz, stopniowo znoszono ograniczenia praw ludności wyznania mojżeszowego. Sprzyjało to emancypacji części inteligencji żydowskiej, która z zamkniętych dzielnic miast przenosiła się do zamieszkanych dotąd przez Polaków.

Wraz z postępem asymilacji zwiększał się udział Żydów w walce o niepodległość Polski. Bohaterowie dzielili gorzki los ich polskich towarzyszy broni - ginęli w bitwach, byli represjonowani i wywożeni na Syberię.

Aleksander Lesser, Pogrzeb pięciu ofiar manifestacji w Warszawie w roku 1861. Obok arcybiskupa Felińskiego i duchownych protestanckich stoi rabin Dow Baer Meisels, propolsko nastawiony zwolennik umiarkowanej asymilacji. Udział Żydów w patriotycznych manifestacjach pozytywnie nastawił polskie społeczeństwo do sprawy żydowskiej.